پاسخ فیتوشیمیایی و مورفوفیزیولوژیکی زعفران (Crocus sativus) به رژیم‌های مختلف آبیاری تابستانی

این مطالعه با هدف بررسی تأثیر آبیاری تابستانه بر صفات فیتوشیمیایی و مورفوفیزیولوژیکی زعفران ایران انجام شد. در این مقاله ابتدا چهار رژیم آبیاری شامل شاهد (بدون آبیاری تابستانی)، آبیاری در اوایل تیر، آبیاری اوایل مرداد و آبیاری در اوایل شهریور ماه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی در سال 1390 انجام شد. شهرستان خمین، استان مرکزی، ایران (1390-1399). بر این اساس، داده‌ها شامل مجموعه اطلاعات مربوط به زمان گلدهی و برگ‌دهی، عملکرد کلاله، سرعت رشد رویشی و ترکیبات فیتوشیمیایی کلاله، به‌ویژه کروسین، سافرانال و پیروکروسین می‌شود. نتایج نشان داد که آبیاری تابستانی تأثیر معنی‌داری بر ویژگی‌های ارزیابی شده دارد.

همچنین آبیاری تابستانی باعث افزایش سرعت رشد زعفران و عملکرد کلاله شد (p ≤0.05). علاوه بر این، آبیاری در اوایل مرداد باعث تسریع زمان گلدهی و طولانی شدن دوره گلدهی از 13.5 به 16 روز شد. بیشترین وزن خشک کلاله زعفران و بهترین عملکرد کلاله به ترتیب 08/12 گرم در کیلوگرم وزن تر گل و 08/7 کیلوگرم در ساعت و مقادیر بهینه کروسین، پیکروکروسین و سافرانال از گیاهان آبیاری در اوایل مرداد ماه به دست آمد.

بنابراین، آبیاری در اوایل شهریور منجر به ظهور زودتر برگ قبل از گلدهی شد، با بیشترین وزن خشک برگ (274 گرم در متر مربع) و طول برگ (39 سانتی متر). یافته‌ها نشان داد که آبیاری تابستانی به‌ویژه در اوایل مرداد، یک روش موثر و اقتصادی برای افزایش عملکرد زعفران و کیفیت کلاله بود. این تیمار آبیاری به راحتی قابل اجرا است و به دلیل مزایای اقتصادی بالقوه آن به تولیدکنندگان توصیه می شود.

This study aimed to investigate the effect of summer irrigation on the phytochemical and morpho-physiological traits of Iranian saffron. In this paper, first, four irrigation regimes, including control (without summer irrigation), irrigation in early July, irrigation in early August, and irrigation in early September, were conducted using a randomized complete block design with four replications in a research farm in Khomein County, Markazi Province, Iran (2020-2021). Based on this, the data encompasses the information collection concerning flowering and leafing time, stigma yield, vegetative growth rate, and phytochemical compounds of stigma, specifically crocin, safranal, and picrocrocin. The results demonstrated that summer irrigation had significant effects on assessed characteristics.

Additionally, summer irrigation enhanced saffron growth rate and stigma yield (p≤ 0.05). Furthermore, the irrigation in early August accelerated flowering time and prolonged the flowering period from 13.5 to 16 days. The highest dry weight of saffron stigmas and the best stigma yield was 12.08 g/kg of flower fresh weight and 7.08 kg/h, respectively, and the optimal levels of crocin, picrocrocin, and safranal content obtained from irrigated plants in early August. Therefore, irrigation in early September resulted in earlier leaf occurrence before flowering, with the highest leaf dry weight (274 g m2) and leaf length (39 cm).

The findings showed that the applied summer irrigation, specifically in early August, was an effective and economically viable practice to enhance saffron yield and stigma quality. This irrigation treatment is easily applicable and would be recommended to producers for its potential economic benefits.