کاربردهای نوتراشیمی و آرایشی ترکیبات بیواکتیو بر روی کلاله‌های زعفران (Crocus Sativus L.) و محصولات جانبی آن

زعفران (Crocus Sativus L.)، گران‌ترین ادویه جهان است که از رشته‌های قرمز (کلاله) یک گیاه ژئوفیت تریپلوئید استریل که از خانواده Iridaceae است، به دست می‌آید. کلاله‌های زعفران به‌دلیل رنگ‌آمیزی، طعم‌دهی و جنبه‌های معطر، به‌طور سنتی در محصولات غذایی و آرایشی مورد استفاده قرار می‌گیرند که به ترکیبات زیست فعال آن‌ها یعنی کروسین، پیکروکروسین و سافرانال نسبت داده می‌شود. پس از برداشت کلاله زعفران، مقدار قابل توجهی از قسمت های گل زعفران به نام فرآورده های جانبی تولید می شود: گلبرگ، برگ، پرچم و غیره.

مطالعات علمی اخیر بر روی کاربردهای آرایشی، درمانی و تغذیه ای نه تنها کلاله زعفران بلکه چندین محصول جانبی گل آن نیز متمرکز شده است. ترکیبات شیمیایی موجود در کل گل زعفران مانند پلی فنل ها، فلاونوئیدها و آنتوسیانین ها دارای پتانسیل های عالی مانند فعالیت های آنتی اکسیدانی و ضد میکروبی هستند که باعث می شود در محصولات غذایی و آرایشی به شدت مورد استفاده قرار گیرند. هدف این مقاله ارائه یک مرور سیستماتیک از کاربردهای متابولیت های تخصصی (ثانویه) کلاله زعفران و همچنین محصولات جانبی آن در زمینه های مختلف است، همچنین مکانیسم های اثر فعالیت ترکیبات زیست فعال زعفران در این مقاله توضیح داده شده است.

Saffron (Crocus Sativus L.), is the most expensive spice in the world, derived from the red filaments (stigmas) of a sterile triploid geophyte plant that belongs to the Iridaceae family. Saffron stigmas have been traditionally used in food and cosmetic products due to their coloring, flavoring, and aromatic aspects, attributed to their bioactive compounds, namely crocin, picrocrocin, and safranal. After harvesting saffron stigmas, a considerable amount of saffron floral parts so-called by-products are generated: petals, leaves, stamens, and others. Recent scientific studies have focused on cosmetic, therapeutic, and nutraceutical applications of not only saffron stigmas but also their several floral by-products.

The chemical compounds contained in the whole saffron flower such as polyphenols, flavonoids, and anthocyanins, are endowed with excellent potentialities like antioxidant, and antimicrobial activities which makes them strongly used in food and cosmetic products. This paper aims to provide a systematic overview of specialized (secondary) metabolites applications of saffron stigmas as well as its by-products in various fields, also, the mechanisms of action of saffron bioactive compounds activities have been explained in this paper.