مدیریت تغذیه‌ای مزرعه زعفران ارگانیک

نظام‌های ارگانیک، خاک‌محور هستند و با بازچرخش عناصر غذایی و پویایی خاک موجب ممانعت از اتلاف عناصر می‌شوند. در کشاورزی ارگانیک بقایای گیاهی، جانوری و میکروبی جهت حفظ و افزایش باروری خاک و فعالیت‌های زیستی به خاک برگشت داده می‌شوند. مهم¬ترین عامل در بهبود ویژگی‌های فیزیکی و افزایش ظرفیت نگهداری رطوبت خاک و در نتیجه بهبود رشد بنه در زراعت زعفران، استفاده از کودهای آلی می‌باشد.
در مدیریت تغذیه‌ای زعفران ارگانیک علاوه بر الزامات مندرج در استاندارد ملی ایران به شماره 11000 موارد زیر نیز مد نظر می‌باشد.
الف- مصرف کودهای حیوانیِ کمپوست‌شده و متعاقب آن استفاده از یک یا دو گیاه به عنوان کود سبز، قبل از کاشت بنه زعفران ارگانیک، مناسب می‌باشد.
ب- میزان مصرف کودهای آلی در مزارع زعفران ارگانیک، بر اساس نیازهای غذایی گیاه و انجام آزمایشات تجزیة خاک و کودِ مصرفی تعیین می‌گردد.
پ- مقدار مصرف کود حیوانی در زراعت زعفران بسته به میزان مادة آلی (در مقایسه با حداقل قابل قبول یک درصد) و خصوصیات خاک، متفاوت می‌باشد. توصیه می‌شود مصرف کود ماکیان پس از اختلاط با کود حیوانی و با احتیاط و بر اساس نظر متخصصین بی‌طرف صورت پذیرد.

الزامات تغذیه ای مزرعه زعفران ارگانیک به شرح زیر می باشد:
الف- در زراعت ارگانیک زعفران برای تقویت حاصل‌خیزی و فعالیت بیولوژیکی خاک، باید از کودهای آلی مانند کود سبز، مواد آلی گیاهی، کمپوست، ورمی‌کمپوست، کودهای حیوانی و علاوه بر کودهای معدنی طبیعی استفاده شود.
ب- مواد غذایی بارور کنندة خاک باید به شکلی مورد استفاده قرار گیرند که موجب آسیب به خاک، آب و تنوع زیستی نشوند.
پ- مزارع ارگانیک زعفران باید در طی زمان از حیث افزایش مواد غذایی و مادة آلی خاک و نیز عدم تجمع فلزات سنگین مورد ارزیابی قرار گیرند.
ت- کاربرد هر نوع کود شیمیایی مصنوعی و نیز کودهایی مانند سوپرفسفات که با روش‌های شیمیایی محلول شده¬اند، به صورت مصرف خاکی یا محلول‌پاشی در زراعت ارگانیک زعفران ممنوع می‌باشد.
ث- کودها و بهسازهای معدنيِ طبيعي و نیز كودهايي كه منشاء بيولوژيك دارند و استفاده از آنها در تولید محصولات کشاورزی ارگانیک مطابق با جدول الف-1 استاندارد ملی ایران به شماره 11000 مجاز است. و بايد تنها به عنوان مكمل در نظر گرفته شوند و نبايد از آنها به عنوان جايگزيني براي چرخه عناصر غذايي استفاده شود.
ج- کودهای معدنی طبیعی باید در تلفیق با روش‌هایی مانند تناوب زراعی و تثبیت نیتروژن توسط گیاه، مصرف شوند و میزان مصرف آن‌ها نیز از طریق آنالیز دقیق برگ و خاک یا بهره¬گیری از متخصص بی‌طرف تعیین می‌شود.
چ- کودهاي معدني بايد با همان تركيب طبيعي به كار روند و نبايد حلاليت آنها با اعمال تيمارهاي شيميايي (به جز اضافه كردن آب و مخلوط كردن آن‌ها با ساير نهاده‌هاي طبيعي مجاز) افزايش يابد.
ح- در زراعت زعفران باید از مصرف بیش از حد کودها و نیز کاربرد فضولات انسانی و فاضلاب، پرهیز نمود.
خ- قبل از مصرف کودهای آلی باید از رعایت حد مجاز آلودگی میکروبی و فلزات سنگین اطمینان حاصل شود به طوری که در محصول نهایی در حد قابل قبول باقی بماند.
د- مصرف کود حیوانی تازه در مزارع زعفران ارگانیک ممنوع بوده و باید قبل از مصرفِ این نوع کود، عمل کمپوست کردن صورت گیرد تا عوامل میکروبی و بذر علف‌های هرز از بین برود.
کودهای حیوانی کمپوست نشدة مایع یا جامد باید حداقل 120 روز قبل از برداشت محصول، با خاک مخلوط شوند (برای اطلاع از ویژگی های کمپوست به استاندارد ملی ایران به شماره10716مراجعه شود).
ذ- در طی دورة گلدهی زعفران به کاربردن هر نوع کود و یا مادة آلی دیگری که می‌تواند موجب آلودگی گل‌های زعفران شود ممنوع می‌باشد.
ر- جهت ممانعت از آلودگی میکروبی در گل‌های زعفران کودهای آلی پوسیده حداقل 1 تا 2 ماه قبل از اولین آبیاری پاییزه و یا بعد از برداشت گل در مزارع ارگانیک زعفران باید مورد استفاده قرار گیرند.
ز- کشاورزانی که کودهای آلی فرآوری شده تهیه می¬نمایند باید مستندات کافی را از عرضه کننده شامل منشاء، مواد مورد استفاده در فرآوری و گزارش نتایج آزمون نمونه کود خریداری شده درخواست نمایند.
ژ- در صورتی که خطر آلودگی مزرعه توسط کود مصرف شده در مزارع مجاور وجود دارد، باید برای کاهش خطر ایجاد آلودگی، تمهیدات کافی مانند ممانعت از ورود روان‌آبِ مزارع مجاور در نظر گرفته شود.
س- محصولات جانبیِ دام‌های اهلی در صورتی در مزارع ارگانیک می‌توانند مصرف شوند که دام‌ها بر اساس الزامات کشاورزی ارگانیک پرورش یافته باشند.
ش- کمپوست و ورمی کمپوست مصرفی در مزارع ارگانیک زعفران باید بر اساس اصول کشاورزی ارگانیک تولید شده باشند. مصرف کمپوست زباله شهری و لجن حاصل از فاضلاب در مزارع ارگانیک زعفران ممنوع است.
ص- در مزارع ارگانیک، استفاده از کود آلی مایعِ و کود مایع (اسلاری) حاصل از دامداری‌های گواهی شده، با رعایت نکات ایمنی بلامانع می‌باشد.
ض- قبل از مصرف کود مایع ( اسلاری) در مزارع ارگانیک باید از انجام مناسب فرآیند هضم در آن اطمینان حاصل شود در غیر این‌ صورت باید به مدت 2 سال اقدام به کشت کود سبز نمود.
ط- در هنگام مصرف کودهای مایع و کود مایع (اسلاری) باید دقت نمود تا خطر آبشویی آنها به زمین‌های مجاور یا روان اب‌ها وجود نداشته باشد.
ظ- در گیاه زعفران کود آلی مایع و کود مایع (اسلاری) باید پس از برداشت گل و در طی رشد رویشی گیاه مورد استفاده قرار گیرد.
ع- تغذیة برگی زعفران با مواد مجاز طبیعی در بوم نظام‌های ارگانیک دارای محدویت‌هایی است و نباید جایگزین اصلی سایر روش‌های بهسازی و حفظ باروری خاک گردد
غ- محلول‌پاشی زعفران تنها با استفاده از موادی که مصرف آن‌ها در کشاورزی ارگانیک مجاز می باشد و در صورت کسب مجوز از سازمان گواهی‌دهنده، به عنوان مکمل رشد گیاه، تنها در اواخر فصل رشد که توان جذب مواد غذایی از ریشة زعفران کاهش می-یابد، می‌تواند انجام شود.