تأثیر عوامل غیرزیستی بر پارامترهای مورفومتریک کنه ماده پیاز گیاه، Rhizoglyphus robini (Astigmata: Acaridae) در فاز بلوغ در مزرعه زعفران

زعفران (Crocus sativus: Iridaceae) گیاهی چند ساله و پاییزی است و کلاله خشک آن گران‌ترین ادویه و صادرات غیرنفتی کلیدی برای اقتصاد ایران است. کنه پیاز، Rhizoglyphus robini، گونه ای چند آندروس و چندولتی است و آسیب آن به بنه زعفران به طور مستقیم و غیرمستقیم باعث کاهش عملکرد زعفران می شود. شرایط محیطی و عوامل غیرزیست مانند دما، رطوبت، تراکم و رژیم غذایی بر ویژگی های مورفولوژیکی موجودات زنده و متعاقباً بر توانایی های بیولوژیکی تأثیر می گذارد. در این مطالعه تغییرات دما، رطوبت خاک، تراکم (پوره + بالغ)، زمان و وزن بنه بر روی صفات مورفولوژیکی کنه پیاز زعفران شامل طول و عرض بدن و اندازه پاهای ماده بالغ در زعفران مورد بررسی قرار گرفت.

مزرعه در شهرستان درگز ایران طی سال 1391. نتایج تحلیل واریانس پارامترهای مورفومتریک گونه کنه شامل طول بدن و بدن عرض و چهار جفت پا در ماه های مختلف معنی دار بود. بر اساس مدل‌های رگرسیون خطی ساده و چندگانه و همچنین رگرسیون غیرخطی، اثر دما و تراکم (پوره + بالغ) معکوس شد و تأثیر رطوبت خاک و وزن بنه بر پارامترهای مورفومتری این گونه مستقیم بود. بر اساس نتایج ما، رطوبت خاک با صفات اندازه بدن زن (طول، عرض و طول پا) رابطه قوی دارد. این نشان می‌دهد که مدیریت چرخه آبیاری ممکن است عامل مهمی در مدیریت کنه‌های پیاز در اکوسیستم‌های زعفران باشد.

Saffron (Crocus sativus: Iridaceae) is a fall-blooming perennial plant and its dried stigma is the priciest spice and a key non-oil export for Iran’s economy. The bulb mite, Rhizoglyphus robini, is a polyandrous and multivoltine species and its damage to saffron corms directly and indirectly causes lower yields of saffron crops. Environmental conditions and abiotic factors, such as temperature, humidity, density, and diet affect the morphological traits of living organisms and subsequently affect biological abilities.

In this study, changes in temperature, soil moisture, density (nymphs + adults), time, and corm weight on the morphological traits of the saffron bulb mite, including body length and width, and leg sizes of adult females were investigated in a saffron field in the Dargaz County of Iran during 2022. The results of variance analysis of the morphometrical parameters of the mite species, including body length, body width, and four pairs of legs in different months were significant. Based on simple and multiple linear regression models as well as non-linear regression, the effect of temperature and density (nymphs + adults) was reversed and the effect of soil moisture and corm weight was direct on morphometrical parameters of this species. Based on our results, soil moisture has a strong relation with female body size traits (body length, width, and leg lengths).

This indicates that irrigation cycle management might be an important factor in bulb mite management in saffron agroecosystems.