نقش زعفران در کاهش پیشرفت اختلالات عصبی

برای دهه‌ها، بیماری‌های تخریب‌کننده عصبی (Neurodegenerative Diseases) به دلیل کمبود دسترسی به داروها، تهدید مهمی برای سلامت انسان بوده‌اند [1].

در حال حاضر، تعداد زیادی از گیاهان برای شناسایی محصولات طبیعی به‌عنوان بهترین جایگزین برای داروهای مصنوعی مورد بررسی قرار گرفته‌اند [2].

زعفران در مطالعات متعددی به‌عنوان یک گزینه بالقوه برای درمان بیماری‌های عصبی مورد استفاده قرار گرفته است.

با توجه به محدودیت در دسترس بودن داروهای درمان بیماری‌های عصبی، زعفران می‌تواند به‌عنوان نوری از امید در برابر بیماری‌های عصبی مختلفی مانند آلزایمر (AD)، اضطراب (Anxiety)، افسردگی (Depression)، پارکینسون (Parkinson’s Disease) و غیره عمل کند.

گزارش‌های زیر نقش زعفران و ترکیبات مشتق شده از آن را در کاهش پیشرفت اختلالات عصبی نشان می‌دهند.

به‌عنوان مثال، مطالعات قابل‌توجهی نشان می‌دهند که ترکیبات زیست‌فعال (Bioactive Compounds) مبتنی بر زعفران تأثیر مثبتی بر عملکرد شناخت (Cognition) و حافظه (Memory) در مدل‌های حیوانی دارند [6,3,4].

علاوه بر این، کروسین (Crocin) و کروستین (Crocetin) با افزایش زنده ماندن سلول‌ها (Cell Viability)، سرکوب آپوپتوز (Apoptosis) و همچنین تولید رادیکال‌های آزاد اکسیژن (ROS)، افزایش بیان پروتئین کیناز B (Protein Kinase B)، فعال کردن MTOR (mammalian target of rapamycin) و فعال کردن فسفوریلاسیون MAPK (Mitogen-Activated Protein Kinase) به محافظت عصبی (Neuroprotection) کمک می‌کنند [5].

عصاره‌های زعفران به پاکسازی پپتیدهای آمیلوئید-بتا (Aβ) در مدل‌های بیماری آلزایمر کمک می‌کنند، که این کار از طریق افزایش LRP1 و P-gp صورت می‌گیرد [6]. گزارش شده است که کروسین و کروستین آزادسازی اکسید نیتریک (NO) ناشی از LPS را مهار می‌کنند، فعالیت NF-κB را کاهش می‌دهند و تولید ROS، TNF-α و IL-1β را سرکوب می‌کنند [7].

بیماری هانتینگتون (Huntington’s Disease یا HT) یکی دیگر از اختلالات عصبی مرگبار است که با چندین ویژگی بالینی مانند مشکلات عاطفی، حرکات کنترل‌نشده و از دست دادن توانایی تفکر مشخص می‌شود که منجر به تغییرات فیزیکی، روانی و رفتاری می‌شود [8].

اساس ژنتیکی HT شامل ادغام چندین تکرار از سه‌نوکلئوتید‌های سیتوزین-آدنین-گوانین (Cytosine–Adenine–Guanine یا CAG) در ژن هانتینگتون (Huntington Gene یا HTT) است که منجر به سنتز یک پروتئین هانتینگتون طولانی و غیرطبیعی می‌شود که به قطعات کوچکتر بریده می‌شود و در سلول‌های عصبی (Nerve Cells) انباشته می‌شوند [8].

تجمع این قطعات هم درون‌سلولی (Intracellular) و هم برون‌سلولی (Extracellular) به نورون‌ها (Neurons) منجر به اختلال در عملکرد عصبی می‌شود و در نتیجه، پیامد بلندمدت آن تخریب عصبی (Neurodegeneration) است [9].

مطالعات نشان داده‌اند که عصاره زعفران آثار ناشی از 3-نیتروپروپانیک اسید (Nitropropionic Acid یا 3-NP) را کاهش می‌دهد که نتیجه آن کاهش اثرات بالینی در مدل‌های هانتینگتون موش است [11].

فتوحی و همکاران همچنین نشان دادند که زعفران فعالیت‌های گلوتاتیون (Glutathione یا GSH)، کاتالاز (Catalase) و سوپراکسید دیسموتاز (Superoxide Dismutase یا SOD) را کاهش می‌دهد و از افزایش سطوح مالون‌دی‌آلدئید (Malondialdehyde یا MDA) و اکسید نیتریت (Nitrite Oxide) جلوگیری می‌کند[11].

ژانگ و همکاران گزارش دادند که کروسین (Crocin) باعث افزایش سطوح GSHPx، GSH و SOD شده و سطوح گلوتاتیون دی‌سولفید (Glutathione Disulfide یا GSSG) و MDA را کاهش می‌دهد[10].

بنابراین، زعفران پتانسیل قابل‌توجهی برای کاهش پیشرفت اختلالات عصبی دارد و این گیاه شگفت‌انگیز از نظر تحقیقات و همچنین اهمیت بالینی نیاز به توجه بیشتری دارد.

برای تأیید مزایای بالقوه زعفران در بیماری‌های عصبی و تعیین دوز مطلوب، مدت زمان درمان و پروفایل ایمنی، آزمایش‌های بالینی به‌خوبی طراحی‌شده بیشتری مورد نیاز است.

1. Garabadu, D.; Agrawal, N.; Sharma, A.; Sharma, S. Mitochondrial metabolism: A common link between neuroinflammation and neurodegeneration. Behav. Pharmacol. 2019, 30, 642–652. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]
2. Bhat, B.A.; Almilaibary, A.; Mir, R.A.; Aljarallah, B.M.; Mir, W.R.; Ahmad, F.; Mir, M.A. Natural Therapeutics in Aid of Treating Alzheimer’s Disease: A Green Gateway Toward Ending Quest for Treating Neurological Disorders. Front. Neurosci. 2022, 16, 884345. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]
3. Khalili, M.; Kiasalari, Z.; Rahmati, B.; Narenjkar, J. Behavioral and histological analysis of Crocus sativus effect in intracerebroventricular streptozotocin model of Alzheimer disease in rats. Iran. J. Pathol. 2010, 5, 27–33. [Google Scholar]
4. Baghishani, F.; Mohammadipour, A.; Hosseinzadeh, H.; Hosseini, M.; Ebrahimzadeh-Bideskan, A. The effects of tramadol administration on hippocampal cell apoptosis, learning and memory in adult rats and neuroprotective effects of crocin. Metab. Brain Dis. 2018, 33, 907–916. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]
5. Wang, X.; Yuan, B.; Cheng, B.; Liu, Y.; Zhang, B.; Wang, X.; Gong, G. Crocin Alleviates Myocardial Ischemia/Reperfusion Induced Endoplasmic Reticulum Stress via Regulation of miR-34a/Sirt1/Nrf2 Pathway. Shock 2019, 51, 123–130. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]

6. Ghadrdoost, B.; Vafaei, A.A.; Rashidy-Pour, A.; Hajisoltani, R.; Bandegi, A.R.; Motamedi, F.; Haghighi, S.; Sameni, H.R.; Pahlvan, S. Protective effects of saffron extract and its active constituent crocin against oxidative stress and spatial learning and memory deficits induced by chronic stress in rats. Eur. J. Pharmacol. 2011, 667, 222–229. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]

7. Nam, K.N.; Park, Y.-M.; Jung, H.-J.; Lee, J.Y.; Min, B.D.; Park, S.-U.; Jung, W.-S.; Cho, K.-H.; Park, J.-H.; Kang, I. Anti-inflammatory effects of crocin and crocetin in rat brain microglial cells. Eur. J. Pharmacol. 2010, 648, 110–116. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]

8. Squitieri, F.; Frati, L.; Ciarmiello, A.; Lastoria, S.; Quarrell, O. Juvenile Huntington’s disease: Does a dosage-effect pathogenic mechanism differ from the classical adult disease? Mech. Ageing Dev. 2006, 127, 208–212. [Google Scholar] [CrossRef]
9. Bahramikia, S.; Yazdanparast, R. Anti-amyloidogenic and fibril-destabilizing effects of two manganese-salen derivatives against hen egg-white lysozyme aggregation. Int. J. Biol. Macromol. 2012, 50, 187–197. [Google Scholar] [CrossRef]
10. Zhang, X.; Zhang, X.; Dang, Z.; Su, S.; Li, Z.; Lu, D. Cognitive protective mechanism of crocin pretreatment in rat submitted to acute high-altitude hypoxia exposure. BioMed Res. Int. 2020, 2020, 3409679. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]
11. Fotoohi, A.; Moloudi, M.R.; Hosseini, S.; Hassanzadeh, K.; Feligioni, M.; Izadpanah, E. A novel pharmacological protective role for safranal in an animal model of Huntington’s disease. Neurochem. Res. 2021, 46, 1372–1379. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]