فعالیت‌های ضد میکروبی زعفران

مقاومت ضد میکروبی (Antimicrobial resistance) به آنتی‌بیوتیک‌های سنتی و پیشرفت سریع آن، نگرانی‌های جدی را در مدیریت بیماری‌های عفونی (Infectious diseases) به وجود آورده است. [1]

اخیراً مطالعات متعددی به منظور شناسایی جایگزین‌های مؤثر برای مبارزه با عفونت‌های میکروبی (Microbial infections) و تهدید مقاومت ضد میکروبی انجام شده است.

یکی از این زمینه‌های امیدوارکننده، استفاده از پتانسیل مولکول‌های فیتوشیمیایی (Phytochemical molecules) در توسعه داروهای گیاهی (Plant-based drugs) است.

مزایای استفاده از ضد میکروبی‌های گیاهی
ایمنی و اثربخشی (Safety and effectiveness):
ضد میکروبی‌های تولید شده از گیاهان به دلیل خواص ایمنی و اثربخشی مطلوب‌شان ترجیح داده می‌شوند. متابولیت‌های گیاهی (Plant metabolites) می‌توانند به طور انتخابی به غشای سلولی میکروبی (Microbial cell membranes) حمله کنند و باعث تخریب آن‌ها شوند.

این متابولیت‌ها با مسدود کردن تولید DNA میکروبی (Microbial DNA)، RNA و آنزیم‌ها (Enzymes)، و ایجاد اختلال در مکانیسم‌های بیولوژیکی میکروب‌ها، مانند افلوکس پمپ ها (Efflux pumps) و حد نصاب احساس (Quorum sensing) عمل می‌کنند.

تقویت اثر آنتی‌بیوتیک‌ها (Boosting antibiotics):
متابولیت‌های گیاهی می‌توانند خواص ضد باکتریایی (Antibacterial properties) آنتی‌بیوتیک‌های متداول را با همکاری با آن‌ها تقویت کنند. این موضوع می‌تواند به بهبود کارایی درمانی و کاهش دوز مورد نیاز آنتی‌بیوتیک‌ها کمک کند. [1]

پتانسیل ضد میکروبی زعفران
بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که فیتوکمیکال‌ها (Phytochemicals) دارای پتانسیل ضد میکروبی زیادی با مکانیسم‌های متعدد عمل در برابر میکروارگانیسم‌های حساس و مقاوم هستند. [2] به طور مشابه، از تحقیقات قبلی مشهود است که گلبرگ‌های C. sativus دارای فعالیت‌های ضد باکتریایی (Antibacterial)، ضد قارچی (Antifungal) و آنتی‌اکسیدانی (Antioxidant) قوی هستند. [3,4]

فعالیت ضد باکتریایی:
عصاره متانولی گلبرگ زعفران (Methanolic extract of saffron petals) دارای اثرات ضد باکتریایی قوی علیه باکتری‌های معروفی مانند Escherichia coli، Bacillus cereus، Salmonella typhi، Staphylococcus aureus، و Shigella dysenteriae است. [5]

مطالعه دیگری نشان داد که عصاره زعفران فعالیت ضد باکتریایی قابل توجهی در برابر سودوموناس آئروژینوزا (Pseudomonas aeruginosa) و استافیلوکوک اورئوس (Staphylococcus aureus) نشان داد. [6]

فعالیت ضد قارچی:
عصاره زعفران (Saffron extracts) دارای فعالیت ضد قارچی (Antifungal activity) قابل توجهی است.

اثرات آن علیه پاتوژن‌های قارچی مختلف مانند Aspergillus fumigatus، Candida albicans، و Aspergillus niger تأیید شده است. [7]

میکروب‌های مقاوم:
به طور خاص، عصاره‌های زعفران فعالیت ضد باکتریایی معناداری در برابر باکتری‌های مقاوم مانند Pseudomonas aeruginosa و Staphylococcus aureus نشان داده‌اند. [6]

پاتوژن‌های منتقله از غذا:
عصاره گلبرگ زعفران اثر ضد باکتریایی در برابر پاتوژن‌های منتقله از غذا (Food-borne pathogens) مانند Clostridium perfringens، Clostridium difficile و Clostridium botulinum نیز نشان می‌دهد که نقش آن را به عنوان یک منبع طبیعی با ارزش جایگزین برای نگهدارنده‌های معمولی برجسته می‌کند. [4]

ترکیبات فعال
وجود ترکیباتی مانند سافرانال (Safranal) و کروسین (Crocin) به عنوان محرک‌های اصلی فعالیت‌های ضد میکروبی و ضد قارچی عصاره زعفران شناسایی شده است. [7] این ترکیبات به دلیل خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضد میکروبی که دارند، می‌توانند به عنوان گزینه‌های درمانی طبیعی در مقابله با عفونت‌ها مورد توجه قرار گیرند.

1. Othman, L.; Sleiman, A.; Abdel-Massih, R.M. Antimicrobial activity of polyphenols and alkaloids in middle eastern plants. Front. Microbiol. 2019, 10, 911. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]
2. Khameneh, B.; Eskin, N.M.; Iranshahy, M.; Fazly Bazzaz, B.S. Phytochemicals: A promising weapon in the arsenal against antibiotic-resistant bacteria. Antibiotics 2021, 10, 1044. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]
3. Lachguer, K.; El Merzougui, S.; Boudadi, I.; Laktib, A.; Ben El Caid, M.; Ramdan, B.; Serghini, M.A. Major Phytochemical Compounds, In Vitro Antioxidant, Antibacterial, and Antifungal Activities of Six Aqueous and Organic Extracts of Crocus sativus L. Flower Waste. Waste Biomass Valorization 2023, 14, 1571–1587. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]
4. Primavilla, S.; Pagano, C.; Roila, R.; Branciari, R.; Ranucci, D.; Valiani, A.; Perioli, L. Antibacterial Activity of Crocus sativus L. Petals Extracts against Foodborne Pathogenic and Spoilage Microorganisms, with a Special Focus on Clostridia. Life 2022, 13, 60. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]
5. Asgarpanaha, J.; Darabi-Mahbouba, E.; Mahboubib, A.; Mehrabb, R.; Hakemivalac, M. In-Vitro Evaluation of Crocus sativus L. Petals and Stamens as Natural Antibacterial Agents against Food-Borne Bacterial Strains. Iran. J. Pharm. Sci. 2013, 9, 69–82. [Google Scholar]
6. Wali, A.F.; Alchamat, H.A.A.; Hariri, H.K.; Hariri, B.K.; Menezes, G.A.; Zehra, U.; Ahmad, P. Antioxidant, antimicrobial, antidiabetic and cytotoxic activity of Crocus sativus L. petals. Appl. Sci. 2020, 10, 1519. [Google Scholar] [CrossRef]
7. Muzaffar, S.; Rather, S.A.; Khan, K.Z. In vitro bactericidal and fungicidal activities of various extracts of saffron (Crocus sativus L.) stigmas from Jammu & Kashmir, India. Cogent Food Agric. 2016, 2, 1158999. [Google Scholar]