تعیین پتانسیل تغذیه‌ای و ارزش‌گذاری ضایعات زعفران (Crocus sativus L.) به عنوان یک عامل آنتی‌اکسیدانی در تغذیه نشخوارکنندگان: مطالعات آزمایشگاهی و درون‌تنی

زعفران (Crocus sativus L.) گیاهی است که به دلیل خواص دارویی و تغذیه‌ای متنوع خود شناخته شده است و به خوبی با مناطق خشک و نیمه‌خشک جهان، به ویژه در خاورمیانه، سازگار شده است. تحقیقات در مورد ضایعات زعفران (SW) به عنوان یک افزودنی غذایی برای نشخوارکنندگان کوچک محدود است. بنابراین، دو آزمایش اولیه برای ارزیابی پتانسیل تغذیه‌ای ضایعات زعفران طراحی شد. در آزمایش اول، ارزش غذایی ضایعات زعفران جمع‌آوری‌شده از مناطق مختلف شمال شرقی ایران از طریق تجزیه و تحلیل تقریبی و روش‌های آزمایشگاهی ارزیابی شد. در آزمایش دوم، اثرات افزودن ضایعات زعفران (مخلوط ۱:۱ از همه مناطق، w:w) در دو سطح (۳۰ و ۶۰ گرم در روز) به جیره بره‌های نر افشاری در مقایسه با جیره کنترل بررسی شد.

به جز محتوای ماده خشک و عصاره اتر، سایر ترکیبات شیمیایی و معدنی در بین ضایعات زعفران جمع‌آوری‌شده از مناطق مختلف متفاوت بود. نمونه‌ها تنوع در تولید گاز بالقوه و میزان مصرف ماده خشک تخمینی (DMI) را نشان دادند. در آزمایش درون‌تنی (in vivo)، ماده خشک مصرفی، قابلیت هضم مواد مغذی و بیشتر متابولیت‌های خون تحت تأثیر معنی‌دار افزودن پودر زعفران قرار نگرفتند؛ با این حال، سطح مالون‌دی‌آلدئید، ظرفیت آنتی‌اکسیدانی کل و کلسترول در بره‌هایی که با 60 گرم پودر زعفران در روز تغذیه شدند، در مقایسه با گروه کنترل، به ترتیب کاهش، افزایش و کاهش یافت.

به طور کلی، ضایعات زعفران جمع‌آوری‌شده از مناطق مختلف، ارزش‌های غذایی متفاوتی را نشان دادند. اگرچه گنجاندن ضایعات زعفران در رژیم غذایی در سطح 60 گرم در روز تأثیر نامطلوبی بر ماده خشک مصرفی، قابلیت هضم مواد مغذی یا برخی متابولیت‌های خون نداشت، اما به دلیل بهبود بالقوه آن در شاخص‌های سلامت بره‌ها، پیشنهاد می‌شود. مطالعات طولانی‌مدت برای ارزیابی ضایعات زعفران در آینده به صورت درون‌تنی توصیه می‌شود.

Saffron (Crocus sativus L.) is a plant known for its diverse medicinal and nutritional properties, which has adapted well to arid and semi-arid regions of the world, particularly in the Middle East. Research on saffron wastes (SW) as a dietary additive for small ruminants is limited. Therefore, two primary experiments were designed to evaluate the nutritional potential of SW. In the first trial, the nutritional value of SW collected from various regions in northeast Iran was assessed through proximate analysis and in vitro procedures. In the second trial, the effects of incorporating SW (a 1: 1 mixture from all regions, w: w) at two levels (30 and 60 g/day) into the diets of Afshari male lambs were investigated in comparison to a control diet.

Except for dry matter and ether extract contents, other chemical and mineral compounds varied among the SW collected from different regions. The samples displayed diversity in potential gas production and estimated dry matter intake (DMI). In the in vivo experiment, DMI, nutrient digestibility, and most blood metabolites were not significantly affected by the addition of SW; however, malondialdehyde, total antioxidant capacity, and cholesterol levels were respectively decreased, increased, and decreased in lambs fed 60 g SW/day compared to the control group.

Overall, SW collected from various regions demonstrated different nutritional values. Although the dietary inclusion of SW at the level of 60 g/day did not adversely effect on DMI, nutrient digestibility, or certain blood metabolites, it is suggested for its potential improvement in lambs’ health indicators. Long-term studies are recommended for future SW evaluation in vivo.