اثر شرایط نگهداری بنه در طی دورة رکود تابستانه، بر رشد رویشی و زایشی زعفران

شرایط محیطی به خصوص دما از عوامل بسیار مهم در وقوع مناسب مرحلة گل انگیزی زعفران در طی تابستان میباشد. در این راستا، به منظور بررسی اثر شرایط نگهداری بنه بر رشد زایشی زعفران، آزمایشی درقالب طرح بلوکهای کامل تصادفی باهفت تیمار و سه تکرار در سال زراعی99-1398 درمزرعه ای شخصی واقع درشهرستان قاینات اجرا شد. تیمارهای آزمایش عبارت بودند از:1 – کشت بنه ها در15خردادماه و استقرار در دمای محیط (به عنوان شاهد)2 -کشت بنه ها در15خردادماه همراه با مصرف بقایای گیاهی گندم به میزان 8تن در هکتار،3- کشت بنه ها در15خردادماه همراه با انجام آبیاری تابستانه در مرحله گل انگیزی (20مردادماه)،4-نگهداری بنه ها در دمای محیط از15خرداد (در انبار دارای تهویه مناسب و سایه) و سپس کشت آنها در اواسط شهریور (بعد از سپری شدن دوره گرما)،5-نگهداری بنه ها در انکوباتور به مدت 3ماه از15خرداد با دمای ثابت (25درجه سانتیگراد) وکشت آنها در15 شهریورماه،6 -نگهداری بنه ها درانکوباتور از15خرداد با دمای متغیرمشابه با روند تغییرات دما در محیط طبیعی ولی در دامنة مناسب برای گل انگیزی ِ زعفران (به مدت یک ماه در هر یک از دماهای20،25و20 درجة سانتیگراد) و سپس کشت آنها در15شهریورماه و7-نگهداری بنه ها در دمای محیط از15خرداد و انتقال به انکوباتور در 15مردادماه (همزمان با دوره گل انگیزی) بادمای25 درجه سانتیگراد و سپس انتقال آنها به مزرعه در15شهریورماه. در پاییز سال 1398صفات مرتبط با رشد رویشی وزایشی زعفران اندازه گیری شدند. صفات مورد مطالعه شامل تعداد، طول و وزن خشک کاتافیل ها، تعداد گل، متوسط وزن و طول گل، طول کلاله، سرعت ظهور برگ وگل، عملکرد گل و عملکرد کلاله بودند. نتایج نشان داد که آبیاری تابستانه موجب افزایش نسبی تعداد، طول و وزن کاتافیل (چمچه یا برگهای سفید غشایی) در مقایسه با تیمار شاهد شد. نگهداری بنه ها در بیرون از محیط خاک (انبار یا انکوباتور) موجب کاهش وزن و طول کاتافیل شد. تیمار آبیاری تابستانه از نظر تعداد گل، سرعت گلدهی و عملکرد گل تفاوت معنی داری با تیمار شاهد نداشت، ولی سایر تیمارهای آزمایشی به خصوص نگهداری بنه در انبار باعث کاهش صفات مذکور شدند. بیشترین مقادیر متوسط طول گل ومتوسط وزن تک گل (به ترتیب 6/7 سانتیمتر و37/0گرم) و طول کلاله (83/2سانتیمتر) در تیمار مصرف بقایای گیاهی به دست آمد. تیمار مصرف بقایای گیاهی با وجود کاهش دمای حوزة قرارگیری بنه در طی دورة گل انگیزی، نتوانست موجب بهبود عملکرد گل و کلاله شود. بیشترین مقادیر عملکرد کلاله به ترتیب در تیمارهای شاهد، آبیاری تابستانه و مصرف بقایای گیاهی (به ترتیب07/8،28/7و40/6کیلوگرم در هکتار) و کمترین مقدار این شاخص به ترتیب در تیمارهای نگهداری بنه در انبار، ذخیره سازی دردمای متغیر انکوباتور، نگهداری تلفیقی در انبار و انکوباتور و ذخیره سازی بنه در دمای ثابت انکوباتور (به ترتیب با24/3،68/3،89/3و28/4کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. در مجموع نتایج این مطالعه نشان داد که سپری شدن دورة گل انگیزی زعفران در درون خاک به طور قابل توجهی باعث بهبود گلدهی گیاه در مقایسه با سپری شدن این دوره در بیرون از خاک (انبار یا انکوباتور) شد.

In perennial saffron plantation, where the corms spend the flowering stage in the soil, other solutions should be considered for the proper occurrence of the flowering stage. One of these solutions is to use plant residues in the field surface to reduce the soil temperature. The presence of plant residues causes shading on the soil surface, increases the amount of sunlight reflection, reduces evaporation from the soil, regulates the moisture content of the soil, and reduces the temperature at the depth of the corm placement. Another possible solution to adjust the soil temperature during the flower initiation phase of the corm is to carry out summer irrigation, but there is not enough certainty about its usefulness. Therefore, the aimof the current experiment was to investigate the effect of storage conditions of corms, as well as the effect of summer irrigation and the application of plant residue mulch on saffron flowering. Materials and Methods: To investigate the effect of corm storage conditions on saffron reproductive growth an experiment was carried out as complete randomized block design with seven treatments and three replicates during 2019 growing season, in Qaen, Iran. Experimental treatments were three types of corm storage inside the soil [corm planting in 5th June (A) with natural soil temperature as control, A + summer irrigation in 5th August and A + mulch application obtained from wheat residues at the rate of 8 ton ha-1)] and three types of corm storage outside the soil [Corm storage at room (ambient temperature) for three months started from 5th June + corm planting in 5th September (B), Corm storage in constant temperature (25 oC and relative humidity of ~40 %) in incubator for three months + B, three months corm storage at variable temperature in incubator (one month in 20, 25 and 20 oC) + B and corm storage in room (up to 5th August) and incubator (up to 5th September) + B. Results and Discussion: Results showed that summer irrigation increased the number, length and weight of cataphylls compered to control. Corm storage outside the soil (room or incubator) reduced the weight and length of cataphylls. Control and summer irrigation treatments had no significant different in terms of flower number, flowering rate and flower yield, but were superior to other treatments in terms of all the mentioned traits, especially compared with the room storage treatment. The highest values of mean flower weight (0.37 g), flower length (7.6 cm) and stigma length (2.83 cm) were obtained in mulch application treatment. Mulch application failed to improve flower and stigma yields, despite decreasing the soil temperature during the flower initiation stage. The highest values of stigma yield were gained at control, summer irrigation and mulch application (8.07, 7.28 and 6.40 kg ha-1, respectively), which were significantly more than those obtained at room storage (3.24 kg ha-1), storage in incubator with variable temperature (3.68 kg ha-1), storage in room and incubator (3.89 kg ha-1) and storage in incubator with constant temperature (4.28 kg ha-1)