نقش حدود و حقوق شرعی، قانونی و عمومی در زنجیره تولید زعفران

چکیده

زعفران یکی از محصولات استراتژیک کشور است که بازار بسیار خوبی در آسیای صغیر و خصوصا اروپا دارد و جایگاه مناسبی برای ایران در مقابل سایر کشورها مانند ایتالیا و اسپانیا به وجود آورده است. این محصول بازار مناسبی در سطح جهان دارد. اما لازمه حفظ این بازار تولید محصولی استاندارد، با کیفیت و دارای نظام های کنترل کیفی است. در مبانی دینی نیز بر اهمیت اثر بخشی مواد غذایی بر جسم و جان تاکید فراوانی شده است ؛ بنابراین می توان با تلفیق مفهومی آموزه های دینی و استانداردهای موجود، نظام کنترل کیفیت جامعی تدوین کرد و به محصولی طیب دست یافت. در این مطالعه منابع دینی و قوانین و استانداردهای مرتبط با زنجیره تولید زعفران بررسی و عوامل موثر بر کیفیت آن شناسایی شد. سپس شاخصهای حلال بودن (حدود و حقوق شرعی، قانونی و عمومی برای مراحل مختلف تولید تا عرضه زعفران تبیین شد. حلیت یکی از ارکان نشان طیب می باشد و الزامات و شاخص ها آن شامل رعایت اصول شرعی در مالکیت قانونی زمین، تنظیم قراردادهای مالی مشروع، قانونی و منصفانه بودن عملکرد مالکان، شرکا یا اجاره کنندگان زمین، پرداخت خمس مرتبط با زمین، آموزش مبانی شرعی به مالکان، شرکاء، اجاره کنندگان و کارگران از طریق ارائه بروشور یا برگزاری کارگاههای آموزشی و همچنین تنظیم قراردادهای قانونی و منصفانه با کارگران است. این شاخصها برای تمامی حلقه های زنجیره زعفران شامل مراحل پیش از کاشت و آماده سازی زمین، کاشت، داشت، برداشت، فراوری، بسته بندی و عرضه محصول مورد توجه است. در فرایند ارزیابی طیب برای زنجیره زعفران از چک لیست ارزیابی طلیب استفاده میشود. در این راستا یک محدوده امتیاز برای مشاهدات یا مستندات ارائه شده در نظر گرفته می شود و در نهایت به صورت امتیاز کیفیت آن محصول در سامانه کیفیت طیب ارائه می گردد. اگر زنجیره تولید زعفران به لحاظ شرعی و قانونی حلال نباشد حتی اگر سایر ویژگی های کیفیت را داشته باشد، نمی توان محصول به دست آمده را طیب نامید. از طرفی در مدل ارزیابی طیب و چک لیست های آن هم از امتیاز قابل قبولی برخوردار نخواهد شد. نتیجه گیری نهایی آنکه بررسی مراحل مختلف زنجیره تولید زعفران نشان میدهد که رعایت مسائل شرعی و قانونی تاثیر زیادی در کیفیت زعفران تولیدی و کسب نشان طیب دارد.