نقش ترکیبات زیست‌فعال زعفران در برابر بیماری‌های انسانی

طبق گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت (WHO)، انسان‌ها بیشترین توجه خود را به استفاده از داروهای گیاهی (Herbal medicines) معطوف می‌کنند زیرا کمترین عوارض جانبی (Side effects) را دارند [1،2].

تعداد زیادی از گیاهان دارویی (Medicinal plants) در حال حاضر برای کشف محصولات طبیعی (Natural products) به‌عنوان بهترین جایگزین برای داروهای ناایمن (Unsafe drugs) در حال بررسی هستند [3،4،5].

صرف نظر از رشد راهبردهای تشخیصی (Diagnostic strategies) و درمانی (Treatment strategies) اخیر، شیوع بیماری‌ها (Prevalence of diseases) در سطح جهانی همچنان در حال افزایش است.

اگرچه طیف گسترده‌ای از راهبردهای درمانی در درمان تعداد زیادی از بیماری‌ها رضایت‌بخش هستند، اما این درمان‌ها در بسیاری از موارد مانند سرطان‌ها (Cancers)، بیماری‌های قلبی عروقی (Cardiovascular diseases) و غیره با شکست مواجه می‌شوند و بدترین بخش این اظهارات در عوارض جانبی شدید آن‌ها نهفته است که سلامتی را به خطر می‌اندازد.

در مقابل این پس‌زمینه، دانشمندان متعهد به کاوش عوامل درمانی طبیعی (Natural therapeutic agents) به‌عنوان راه‌های جدید برای درمان طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها هستند.

تجزیه و تحلیل شیمیایی (Chemical analysis) وجود نزدیک به 150 جزء غیرفرار (Non-volatile components) و فرار (Volatile components) در زعفران را گزارش کرده است.

کروستین (Crocetin)، پیروکروسین (Picrocrocin) و کروسین (Crocin) غیرفرار هستند و ترپن (Terpene)، ترپنوئیدها (Terpenoids) و سافرانال (Safranal) اجزای فرار هستند.

در بین اجزای فرار، سافرانال کاربردهای درمانی مختلفی دارد [6].

خوزه باگور و همکاران [95] گزارش کردند که پیروکروسین، سافرانال و کروسین به‌ترتیب نقش اساسی در افزایش طعم تلخ (Bitter taste)، عطر (Aroma) و رنگ‌های مختلف زعفران دارند.

اجزای مختلف زیست‌فعال (Bioactive components) مرتبط با بخش‌های مختلف گیاه C. sativus دارای خواص دارویی مختلفی هستند که به ساختار شیمیایی منحصر به‌فرد (Unique chemical structure) آن‌ها بستگی دارد.

تانگ و همکاران گزارش دادند که اجزای زیست‌فعال بسیار مورد مطالعه مانند سافرانال، کروسین و پیروکروسین زعفران نقش متضادی در برابر بیماری‌های مختلفی مانند آلزایمر (Alzheimer’s)، دیابت (Diabetes)، سرطان، بیماری‌های قلبی عروقی و اختلال نعوظ (Erectile dysfunction) دارند [7].

تعداد زیادی از تحقیقات نشان می‌دهد که ترکیبات زیست‌فعال مبتنی بر زعفران به‌عنوان یک سندرم ضد متابولیک (Anti-metabolic syndrome)، آنتی‌اکسیدان (Antioxidant)، تقویت‌کننده حافظه (Memory enhancer)، ترکیب محافظ قلب (Cardioprotective compound)، ترکیب ضد التهابی (Anti-inflammatory compound)، ضد افسردگی (Anti-depressant) و عامل ضد سرطان (Anti-cancer agent) کمک می‌کند [8،9،10،11].

1. Bodeker, G.; Ong, C.K.; Grundy, C.; Burford, G.; Shein, K. WHO Global Atlas of Traditional, Complementary and Alternative Medicine; WHO Centre for Health Development: Kobe, Japan, 2005. [Google Scholar]
2. Salim, R.; Nehvi, I.B.; Mir, R.A.; Tyagi, A.; Ali, S.; Bhat, O.M. A review on anti-nutritional factors: Unraveling the natural gateways to human health. Front. Nutr. 2023, 31, 1215873. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]
3. Tariq, L.; Bhat, B.A.; Hamdani, S.S.; Mir, R.A. Phytochemistry, pharmacology and toxicity of medicinal plants. In Medicinal and Aromatic Plants: Healthcare and Industrial Applications; Springer: Cham, Switzerland, 2021; pp. 217–240. [Google Scholar]
4. Zargar, S.M.; Hami, A.; Manzoor, M.; Mir, R.A.; Mahajan, R.; Bhat, K.A.; Gani, U.; Sofi, N.R.; Sofi, P.A.; Masi, A. Buckwheat OMICS: Present status and future prospects. Crit. Rev. Biotechnol. 2023, 23, 1–18. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]
5. Manzoor, M.; Mir, R.A.; Farooq, A.; Hami, A.; Pakhtoon, M.M.; Sofi, S.A.; Malik, F.A.; Hussain, K.; Bhat, M.A.; Sofi, N.R.; et al. Shifting archetype to nature’s hidden gems: From sources, purification to uncover the nutritional potential of bioactive peptides. 3 Biotech 2023, 13, 252. [Google Scholar] [CrossRef]

6. José Bagur, M.; Alonso Salinas, G.L.; Jimenez-Monreal, A.M.; Chaouqi, S.; Llorens, S.; Martínez-Tomé, M.; Alonso, G.L. Saffron: An old medicinal plant and a potential novel functional food. Molecules 2017, 23, 30. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]
7. Razak, S.I.A.; Anwar Hamzah, M.S.; Yee, F.C.; Kadir, M.R.A.; Nayan, N.H.M. A review on medicinal properties of saffron toward major diseases. J. Herbs Spices Med. Plants 2017, 23, 98–116. [Google Scholar] [CrossRef]
8. Samarghandian, S.; Azimi-Nezhad, M.; Samini, F. Ameliorative effect of saffron aqueous extract on hyperglycemia, hyperlipidemia, and oxidative stress on diabetic encephalopathy in streptozotocin induced experimental diabetes mellitus. BioMed Res. 2014, 2014, 920857. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]
9. Ghadrdoost, B.; Vafaei, A.A.; Rashidy-Pour, A.; Hajisoltani, R.; Bandegi, A.R.; Motamedi, F.; Haghighi, S.; Sameni, H.R.; Pahlvan, S. Protective effects of saffron extract and its active constituent crocin against oxidative stress and spatial learning and memory deficits induced by chronic stress in rats. Eur. J. Pharmacol. 2011, 667, 222–229. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]
10. Shafiee, M.; Aghili Moghaddam, N.S.; Nosrati, M.; Tousi, M.; Avan, A.; Ryzhikov, M.; Parizadeh, M.R.; Fiuji, H.; Rajabian, M.; Bahreyni, A.; et al. Saffron against components of metabolic syndrome: Current status and prospective. J. Agric. Food Chem. 2017, 65, 10837–10843. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]
11. Ashrafi, M.; Bathaie, S.Z.; Abroun, S.; Azizian, M. Effect of crocin on cell cycle regulators in N-nitroso-N-methylurea-induced breast cancer in rats. DNA Cell Biol. 2015, 34, 684–691. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]