اثر محلول پاشی عصاره جلبک دریایی و برخی عناصر غذایی بر گلدهی و محتوای آپوکارتنوئیدهای کلاله زعفران

با توجه به اهمیت و نقش عناصر غذایی و عصاره جلبک دریایی در بهبود عملکرد زعفران و با هدف افزایش عملکرد کلاله زعفران با استفاده از کاربرد عناصر کم مصرف و پرمصرفی نظیر کلسیم، منیزیم، آهن و منگنز، آزمایشی جهت بررسی اثر محلول­پاشی جلبک دریایی و برخی عناصر غذایی بر صفات کمی و کیفی زعفران (Crocus sativus L.) انجام شد. این تحقیق به­صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در شهرستان نیشابور در سال 1401-1400 اجرا شد. فاکتور اول عصاره جلبک دریایی (صفر و دو لیتر در هکتار) و فاکتور دوم محلول­پاشی عناصر غذایی شامل عدم محلول­پاشی به عنوان تیمار شاهد، دفندر عناصر آهن با غلظت 5/1 (حاوی آهن، نیتروژن و اسید آمینه)، روی با غلظت 1، بُر با غلظت 5/1 (حاوی بُر و اسید آمینه)، منگنز با غلظت 2 (حاوی منگنز، روی و گوگرد)، منیزیوم با غلظت 2 و کلسیم با غلظت 2 لیتر در هکتار (حاوی کلسیم و نیتروژن) بودند. مصرف تمامی عناصر غذایی در مقایسه با عدم مصرف آن­ها و نیز مصرف عصارة جلبک در مقایسه با عدم کاربرد آن موجب افزایش معنی­دار عملکرد گل و کلاله شد. بر اساس نتایج اثر متقابل فاکتورهای آزمایشی، بیشترین تعداد گل (8/68 عدد در مترمربع) در تیمار مصرف همزمان منگنز و عصارة جلبک، بالاترین عملکرد گل (5/33 گرم در مترمربع) در شرایط مصرف همزمان جلبک و بُر و بیشترین عملکرد کلاله خشک (48/0 گرم در مترمربع) از کاربرد همزمان منیزیم و عصارة جلبک به دست آمد که به­ترتیب 8/63، 7/16 و 0/17 درصد بیشتر از تیمار شاهد (عدم مصرف عصارة جلبک و ریزمغذی) بود. در شرایط عدم مصرف عناصر غذایی، کاربرد منفرد عصاره جلبک موجب افزایش معنی­دار محتوای پیکروکروسن به میزان 9/15، کروسین به میزان 5/9 و سافرانال به میزان 6/10 درصد شد. مصرف همزمان کلسیم با جلبک دریایی محتوای پیکروکروسین و کروسین کلاله را افزایش داد، در حالیکه مصرف تلفیقی سایر عناصر غذایی با عصارة جلبک موجب بهبود این صفات نشد. بیشترین و کمترین محتوای سافرانال (به­ترتیب 7/37 و 35/32 میزان جذب در طول موج 330 نانومتر) از تیمارهای مصرف منیزیم بدون عصارة جلبک و شاهد (عدم مصرف جلبک و عناصر غذایی)  به دست آمد. در مجموع اگرچه کاربرد همه عناصر مورد مطالعه در کنار جلبک دریایی نسبت به شاهد باعث بهبود عملکرد شدند ولی به منظور افزایش عملکرد کلاله پیشنهاد می شود از عنصر منیزیم به همراه جلبک دریایی و به منظور بهبود کیفیت زعفران از عصاره جلبک دریایی استفاده شود.

(RCBD) with four replications during 2021-2022 in Neishabur, Iran. The first factor consisted of seaweed extract (0 and 2 L.ha-1) and the second factor consisted of foliar application of nutrients including no foliar application (as control), and the defender of some elements including iron (1.5 L.ha-1 containing Fe, N, and amino acids), zinc, boron (1 L.ha-1 containing B and amino acids), manganese (1.5 L.ha-1 containing Mn, Zn and S), magnesium and calcium (2 L.ha-1 containing Ca and N). The use of all nutrients compared to the control (no-nutrients) and the use of seaweed extract compared to no-seaweed application caused an increase in flower and stigma yields. Based on the interaction effects of the experimental factors, the highest number of flowers (68.8 No.m-2) was obtained in the combined application of manganese and seaweed extract, the highest flower yield (33.5 g.m-2) was gained with the combined application of seaweed and boron, and the highest dry stigma yield (0.48 g.m-2) was obtained from the simultaneous application of magnesium and seaweed extract, which were 63.8, 16.7 and 17.0%, more than the control treatment (no-seaweed & No-nutrients), respectively. Without nutrient application, the utilization of seaweed extract resulted in a notable rise in the Picrocrocin content of the stigma by 15.9%, Crocin by 9.5%, and Safranal by 10.6% compared to the absence of seaweed application.Combined consumption of calcium with seaweed increased the content of Picrocrocin and Crocin, while simultaneous application of other nutrients with seaweed did not improve these indices. The highest and the lowest content of Safranal (37.7 and 32.35 absorption at 330 nm) were obtained from magnesium + no-seaweed and control (no-seaweed & no-nutrients) treatments, respectively. Overall, although all of the studied elements combined with seaweed extract improved stigma yield in order to increase stigma yield, application of Mg in combination to seaweed recommended and to enhance saffron quality using seaweed suggested.